هرمز جعفری، کارشناس مرکز مطالعات ریاست جمهوری در این خصوص معتقد است که آمریکایی ها همچنین می دانند اگر سیاست «چین واحد» به خوبی عملی شود، به طور خاص، قدرت مانور دریایی برای آمریکا و متحدانش در آن بخش از دنیا بسیار تضعیف می‌شود. این منطقه برای آمریکا اهمیت راهبردی دارد و این بخش از دنیا، براساس معادلات قدرت در حیطه قدرت نظامی، اقتصادی و حتی جمعیتی، به قرن پیش رو شکل می‌دهد و ساختار آن را تعیین می‌کند.
یادآوری می شود، بعد از این تماس تلفنی، دیمیتری پسکوف سخنگوی دفتر رئیس جمهوری روسیه فورا حمایت مسکو را از پکن اعلام کرد. وی در جمع خبرنگاران تاکید کرد: “روسیه به حاکمیت و تمامیت ارضی چین احترام می گذارد، هیچ کشوری در جهان نباید این حق را داشته باشد که این موضوع را زیر سوال ببرد و این موضوع منجر به یک بحرانی جهانی خواهد شد. “
شکی نیست که یکی از دلیل‌های جنگ اوکراین، تا حدی، نیاز ایالات متحده به کشاندن اروپا به‌زیر یوغ پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بوده است تا اروپا فرصت همکاری با آسیا، به‌ویژه با روسیه و چین، را نداشته باشد، این بار نیز قصد دارد با تشکیل “ناتو”ی آسیایی و یا کشاندن کشورهای آسیایی در یک ائتلاف جدید، راه آنها را از چین جدا کند.
صرف نظر از اینکه پلوسی در این تور شرق آسیا به تایوان سفر می کند یا خیر، این اظهارات آتش افروزانه با اعلام قصد آمریکا برای اقدام نظامی علیه چین در تایوان یا اطراف این جزیره، به تنش ها دامن می زند. به همین دلیل شی جین پینگ رئیس جمهوری چین به شدت با سفر پلوسی به عنوان دومین نفر در صف ریاست جمهوری آمریکا به تایوان مخالفت کرده است.
گزارش ها حاکی است که آمریکا در این بحران سازی اتحادیه اروپا را نیز با خود همراه کرده است، چرا که “ماری گابریل اینایشن فلایش” مدیر دبیرخانه امور اقتصادی در وزارت خارجه سوئیس دیروز در گفت‌وگو با روزنامه “نویه زورشر زایتونگ” کشورش در پاسخ به این سوال که آیا در صورت حمله چین به تایوان، سوئیس نیز در اعمال تحریم بر پکن با اتحادیه اروپایی همراهی خواهد کرد، گفت: من قویا اعتقاد دارم که ما چنین تحریم‌هایی را به مرحله اجرا در خواهیم آورد.
این کارشناس مسائل آمریکا یادآور شد: آمریکا متوجه این مسئله هم هست که موقعیت چین مانند روسیه نیست. چین کشوری است که ۱۷ تریلیون دلار تولید ناخالص ملی دارد و دارای اقتصاد بزرگی است. قدرت اقتصادی، جمعیت و دیپلماتیک بیشتری در مقایسه با روسیه دارد و نمی‌توان به سادگی با آن برخورد کرد. تحریم‌هایی که علیه روسیه اعمال شده، نمی‌تواند به سادگی در برابر چین اجرا شود. بنابراین آنچه آمریکا در رابطه با تایوان و آبراه تنگه آن دنبال می‌کند، بیشتر اعمال فشار و بازی با کارت‌ها است.
برخی از تحلیگران معتقدند که آمریکا با سیاست “گاهی به میخ و گاهی به نعل” زدن، قصد دارد سرنوشتی شبیه اوکراین را برای تایوان رقم بزند و همانگونه که تاکنون سعی کرد در میان سیاستمداران اوکراین اختلاف بیاندازد، تلاش می کند در سیاست داخلی تایوان نیز دستکاری کند.
برخی از تحلیلگران نیز معتقدند که آمریکا با بازی از دو کارت اوکراین و تایوان قصد دارد دو رقیب قدر اقتصادی و نظامی روسیه و چین را از میدان رقابت های جهانی خود به در کند.
یکی دیگر از رویدادهای مهم که باید از آن یاد کرد اعلام توافقنامه آکوس ( AUKUS ) در سپتامبر ۲۰۲۱ / شهریور- مهر ماه ۱۴۰۰ است.
اگرچه رئیس پنتاگون ادعا کرد که آمریکا قصد ندارد نمونه آسیایی ناتو را علیه چین تشکیل دهد و به تقابل علاقه ای ندارد، اما بعدا در یک کنفرانس خبری در کالیفرنیا گفته بود:” نه، ما به دنبال نسخه آسیایی ناتو نیستیم و تلاشی برای ایجاد یک ائتلاف ضد چینی نداریم. ما از کشورها نمی خواهیم که بین آمریکا و چین انتخاب کنند. ”
به اعتقاد وی، آمریکا می‌داند اگر در مسئله تایوان و سیاست فشار بر چین در شرق آسیا عقب‌نشینی کند، متحدانش در این منطقه نسبت به جدیت آمریکا مردد می‌شوند و سیاست‌های خود را تعدیل می‌کنند. در این شرایط، آمریکا نگران است متحدان تاریخی‌اش به مرور به سمت چین گرایش پیدا کنند و نفوذ آمریکا در آن منطقه ضربه بخورد. به همین دلیل تلاش می‌کنند از طرق مختلف بر چین اعمال فشار کنند. ضمن اینکه می‌دانند اگر از حدی و مرزی عبور کنند، ممکن است درگیری نظامی شکل بگیرد و چین از خطوط قرمز خود کوتاه نخواهد آمد.
در هفته‌های اخیر و بدنبال انتشار اخبار مختلفی در خصوص احتمال سفر “نانسی پلوسی” رییس مجلس نمایندگان آمریکا به چین تایپه، تنش بین آمریکا و چین بالا گرفته است تا جایی که مقامات چینی نسبت به انجام چنین سفری شدیدا هشدار دادند چون سیاست رسمی چین که در طول سال‌های گذشته بارها اعلام شده، عدم ارتباط مقامات رسمی کشورها با تایوان به عنوان یک هویت مستقل سیاسی بوده است.
با این وجود، کارشناسان معتقدند که آمریکا به صورت دو حزبی تلاش می‌کند سیاست‌های خود را به نوعی تعریف کند که پیشرفت چین را به چالش بکشد و در این راستا برای اعمال فشار بر پکن، از موقعیت تایوان نیز استفاده می‌کند. خواسته آمریکا این است که اگر نمی‌تواند پیشرفت چین را متوقف کند، دستکم توان رقابت‌پذیری آن را به عنوان قطب جدید در ساختار نظام بین‌الملل به تاخیر بیندازد.
آنها تنگه تایوان را بهانه قرار داده و با ادعای اینکه این تنگه متعلق به چین واحد جزو آب های بین المللی است، می گویند که کشتی ها و هواپیماهای نظامی غیرچینی باید در این تنگه از جمله بخشی از آن که چین از آن به عنوان منطقه اقتصادی خود نام می‌برد. تردد داشته باشند.
در کنار این تحلیل، برخی تحلیلگران معتقدند که خود چین نز بر مبنای راهبرد کلان سیاست خارجی سعی می‌کند حوزه‌های تنش را در حدی نگه دارد که از کنترل خارج نشود. در خصوص تایوان نیز چینی‌ها قائل به بحث درگیری نظامی نیستند و در کنار نشان دادن مواضع انتقادی خود و بعضا تهدیدات کلامی، تحرکات خود را به گونه‌ای پیش می‌برند که ضمن رسیدن به اهداف، از رویارویی نظامی جلوگیری کنند.
در این میان، خبرگزاری آسوشیتدپرس روز چهارشنبه گزارش داد که مقام های پنتاگون گفته اند تعامل نظامی آمریکا شامل ناوهای هواپیمابر، جت های جنگنده و عملیات نظارتی برای محافظت از پلوسی حین پرواز به تایوان و خارج از این جزیره و بر روی زمین است.
اگر پکن به این ادعا که این اقدامات حقوق حاکمیت این کشور را نقض می‌کند، ادامه دهد شرایط به سمت تنش بیشتر خواهد رفت؛ به‌ویژه اگر پکن گام‌های عملیاتی (مانند استفاده از تاکتیک‌های منطقه خاکستری) برای اعمال موضع خود بردارد، احتمال وقوع یک حادثه در دریا یا هوا را افزایش می‌دهد و ممکن است به درگیری گسترده‌تری تبدیل شود که به نفع هیچ‌کس نیست.
اگرچه جو بایدن در این تماس تلفنی بر اصل “چین واحد” تاکید کرد، اما او پیشتر در دوم خرداد ماه امسال نیز در یک کنفرانس خبری مشترک با «فومیو کیشیدا» نخست وزیر ژاپن در توکیو، اظهارات متناقضی را برای تایوان بیان داشته بود و گفته بود که در صورت حمله چین به تایوان، مداخله نظامی خواهد کرد.
وی در ادامه با تظاهر به احترام اصل چین واحد مدعی شده بود: “ما با سیاست چین واحد موافقیم و آن را امضا کرده ایم. اما این مسئله که می توان تایوان با استفاده از زور گرفت، جایز نیست. “
صرف نظر از ادعای کاخ سفید مبنی بر اینکه صلاحیتی در مورد تصمیم پلوسی برای پرواز به تایوان با یک هواپیمای نظامی ندارد، “ژنرال مارک میلی” رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که نیروهای مسلح این کشور آماده مداخله در برابر هرگونه واکنش چین هستند.
آنچه اعلام “گردش به‌سوی شرق آسیا” در پی داشت، افزایش تعامل با کشورهای در حال توسعه در منطقه در کنار افزایش تحریک‌گری آنها بود. اکنون دولت بایدن این تحریک‌گری را دوچندان کرده و راهی را دنبال می‌کند که از سوی برخی ناظران پیگیری برای پدید آوردن “ناتوی آسیایی” تفسیر می‌شود. درست شبیه تشکیل ناتو در سال ۱۹۴۹ (۱۳۲۸) که گسترش غیرمسئولانه و ستیزه‌جویانه آن به اروپای شرقی امروز سبب درگیری کنونی میان روسیه و اوکراین شد.
البته در ژوئیه ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، یک کشتی چینی نیز در منطقه فراتر از ۱۲ مایلی آمریکا در نزدیکی جزایر آمریکایی هاوایی تمرین دریایی انجام داده و مورد انتقاد شدید آمریکا قرار گرفته بود. اما آنچه در باره تایوان در حال رخ دادن است ابعاد عمیق تری دارد و دو کشور چین و امریکا را به وضوح در مسیر رقابتی فزاینده ای هدایت می کند.
امریکا با این برنامه توجه‌اش به خاورمیانه را کم‌تر و به شرق آسیا بیشتر می کند. عامل شتاب‌بخش اصلی در این تغییر سیاست، بیم از خیز نیرومند جمهوری خلق چین است. امروز نیز سیاستمداران آمریکایی به چین هشدار می دهند که اگر اقدامی در مورد تایوان انجام دهد، با پاسخ نظامی ایالات متحده روبرو خواهد شد.
وب سایت سوسیالیست جهانی(wsws) انگلیس دیروز در گزارشی در این خصوص به شرح آنچه در پس این تصمیم می گذرد، پرداخت و نوشت: ناو هواپیمابر “یو اس اس رونالد ریگان” و گروه ضربتی اش شامل یک ناوشکن و رزمناو به تازگی از سنگاپور به سوی دریای چین جنوبی و تایوان حرکت کردند. این انتقال که ارتباط آشکاری با سفر برنامه ریزی شده پلوسی به تایوان دارد، تنش سیاسی و نظامی آمریکا با چین را افزایش می دهد و خطر فاجعه بالقوه جنگ هسته ای را به همراه دارد.
این توافقنامه نظامی بین استرالیا، بریتانیا، و ایالات متحده گامی بلند و بشدت اثرگذار برای نظامی کردن منطقه است. بر اساس این توافقنامه، ایالات متحده و انگلیس، به‌رغم نگرانی‌های جهانی در مورد گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای به استرالیا کمک خواهند کرد تا ناوگانی از زیردریایی‌های هسته‌ای بسازد.
به اعتقاد کارشناسان، امریکا و سایر قدرت‌های دریایی احتمالاً به اعمال آزادی دریانوردی و پرواز در تنگه تایوان ادامه خواهند داد تا نشان دهند که با مخالفت‌های غیرقانونی چین موافقت نمی‌کنند.
با این وجود اگرچه برخی از تحلیلگران احتمال بروز درگیری نظامی میان چین و آمریکا بر سر تایوان و تنگه آن را قطعی می دانند، اما همچنان باید منتظر باشیم و ببینیم اقدام بعدی هر یک از دو کشور چه خواهد بود.
